|
|
|
Copyright © 2008 www.ayancik.gez.tc
www.haberhit.net
|
|
|
|
KETEN : Keten; yağlı tohumlu, lifli bitkiler grubuna giren küçük mavi çiçekli bir bitkidir. Tohumunun toprağa dikiminden itibaren bir yıl süre zarfında gelişimini tamamlayan bitki 1-1,5 m. arasında bir boya ulaşmaktadır. Hemen hemen her türlü toprakta yetişebilen ve olgunluğa erişmesi süresince özel bir bakım istemeyen keten bitkisinin asıl zahmetli bölümü bitkiden iplik elde edilme aşamalarıdır.
İşte bu aşamaların zorluğundandır ki bugün yeni nesil köylü bitkiyi dikmekten ve keten üretimi yapmaktan kaçınmaktadır.
Hasat edilen keten bitkisi tarlada küçük demetler haline getirilerek, çay yataklarında oluşturulan havuzlar veya göletler içine atılır. 15-20 gün bu havuzlarda bekletilerek bitkinin şişmesi ve çürümesi sağlanır. Şişen bitkiler sudan çıkarılarak, Mengenelerle dövülür ve liflerine ayrılır. Daha sonra bu lifler metal taraklarla taranarak inceltilir ve çıkrıklarda iplik haline getirilirler. Keten artık iplik haline gelmiş ve tezgahlarda dokunmaya hazırlanmıştır.
Tahta tezgahlarda dokunarak elde edilen keten bezleri genç kızların hünerli ellerinde işleme ve nakışlarla bezenerek çeşitli giyim ve ev eşyası olarak kullanılır. İşleme ve nakışlar yöreye ve kullanıldığı yere göre yaka, paça, nezgep, peşkir motifi gibi isimler almakta ve keten üzerine sökme ve oya tekniğiyle işlenmektedir.
BÜRÜMCÜK : El tezgahlarında pamuktan dokunan ve burma tekniği ile ıslakken burulup bırakılarak elde edilen, göynek, şalvar ve iç çamaşırı olarak kullanılan yöresel bir kumaş türüdür.
|
|
Ayancık El İşleri |
|
Ayancık ilçesi el dokuması "Ayancık Keteni" ve "Ayancık Göynek Yakaları" ile ün yapmıştır. Ayancık ilçesi merkezinde ve köylerinde, keten el dokuması üzerine çeşitli işlemeler yapılmaktadır. Göynek Yakaları, don paçası ve başlık üzerine yapılan işlemeler iç giyimi süslemek amacıyla yapılmıştır.
Nezgep adı verilen başlık üzerindeki işlemeye de adını vermiştir. Don paçasındaki işlemeye de Paça İşi denilmektedir . Başlık ve don paçasındaki işlemelerin değişik örnekleri yoktur, tek modeldir. Tek renk bordo kullanılarak, Oyulgama Dikişi tekniği ile ters yüzünden işlenmektedir. Burada Türk kadını kıvrak zekasını kullanarak, zor olan işlemeyi rahat görmek için ters yüzünden işleyerek, kolay hale getirmiştir.
|
|
Bazı Heybe Türleri |
|
|
|
Nezgep ve Paça İşi |
|
Göynek yakaları, el dokuması olan Ayancık Keteni üzerine işlenmektedir. Ketenin ekimi, hasadı, lifin ipliğe , ipliğin el tezgahlarında kumaşa , kumaşın giysiye dönüşmesi çok emek isteyen bir iştir.
Ayancık Göynek Yakaları, Göynek adı verilen ve içe giyilen bir tür iç çamaşırının yaka kısmına işlenerek yapılmıştır. Keten el dokumasından elde dikilen göynekler o dönemlerde hazır giyim olmadığı için ihtiyacı karşılamak amacıyla yapılmıştır. Serin tutması ve teri emmesi nedeniyle oldukça sağlıklı olan göynekler günümüzde artık sadece yaşlı kadınlar tarafından giyildiği için üretilmemektedir.
|
|
Bazı Göynek İşlemleri |
|
|
|
İşlemelerin Özellikleri |
|
Ayancık yöresinde yapılan nakışlar ( işlemeler) içe giyilen göyneklerde yakaya, başta nezgep ve yengil'e, ayakta şalvarın paçasına işlenirler ve kullanıldıkları yere göre özellikler içerirler.
SÖKME İŞİ : İç giyimde kullanılan göyneğin yakasına yapılan iş sökme ve oya tekniği ile yapılır. Sökme işi teknik olarak kesme ve ajurlar grubuna girmektedir. Yapılış tekniği olarak işlemede kolaylık sağlaması ve ipliklerin işin sonuna kadar devam etmesi için tersten yapılmaktadır. İşleme ipliği olarak 8 ve 12 numara kotan ipliği kullanılır.
Ayrıca ; Sökme işi yanında yakalarda " sülüğen , haramus suyu, balık kılçığı, kaytan, tırnak , yengil gülü, oya " diye adlandırılan ve çoğunluğu kanaviçe ve goblen tekniği ile işlenmiş süslemeler göze çarpmaktadır.
OYA İŞLERİ : Yaka kenarına iğne ile kotan iplik kullanılarak iğne oyası tekniği ile maydanoz, pirinç, halkalı şeker adı verilen motiflerle süslemeler yapılır. Oyalar genellikle yaka kenarlarına geniş, küçük parçalara dar olarak çalışılır.
PAÇA İŞİ : İç giyimde şalvarların paçalarına susma tekniği ile yapılan süslemelerdir.
NEZGEP İŞİ : Tersinden sayılarak susma tekniği ile başa takılan başlık olan nezgep üzerine işlenen işlerdir. Desende tamamen bordo renk kullanılmıştır.
YENGİL İŞİ : Başta kullanılan nezgep' in düzgün durmasını sağlamak amacı ile çene altında duran iki ucunun nezgep' e bağlandığı 2 cm genişliğindeki yengil üzerine kanaviçe tekniği ile işlenen iştir.
|
|
Bazı Kese ve Peşkir Türleri |
|
|
|
|
Bu sitedeki bilgile ve Resimler Turan Gökmenoğlu tarafından yazılan
"Ayancık Rehberi" isimli eser ve "http://www.sinop.gov.tr" adresinden alıntıdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
www.haberhit.net
|
|
|
| | | |